GazetaMiasta.pl Zamość, Tomaszów Lub., Hrubieszów, Biłgoraj wiadomości, wydarzenia i informacje
Podobne artykuły
W polskim prawie przewidziano kilka rozwiązań, które mają ułatwiać godzenie życia zawodowego i rodzinnego. Niektóre z nich są dostępne wyłącznie dla matek, inne także dla ojców. Dla rodziców istotne jest przesunięcie pracy bliżej domu (elastyczność miejsca pracy, telepraca, elastyczne godziny pracy) lub stworzenie placówek opieki nad dzieckiem bliżej pracy (wsparcie w opiece nad dzieckiem udzielane przez pracodawcę – organizacja przyzakładowych placówek lub dofinansowanie opieki).
Urlopy i wsparcie finansowe dla rodziców
Pierwsze wsparcie, zaraz po narodzinach dziecka, to urlop macierzyński, mający zapewnić noworodkowi bezpośrednią opiekę matki, natomiast samej matce – ochronę zdrowia w ostatnim okresie ciąży i tuż po porodzie. Następnie istnieje możliwość skorzystania z urlopu wychowawczego. Jego zaletą jest samodzielna opieka nad potomkiem. Generuje on jednak dłuższą przerwę w pracy zawodowej, która może mieć negatywny wpływ na dalszy przebieg kariery. Wymiar urlopu wychowawczego to 3 lata i można wykorzystywać go w częściach – nie dłużej jednak, niż do ukończenia przez dziecko 4 roku życia. W Polsce z urlopu wychowawczego może korzystać każde z rodziców lub opiekunów, którego ogólny staż pracy wynosi co najmniej sześć miesięcy i który jest pracownikiem w rozumieniu Kodeksu pracy. Tym bardziej warto zwrócić uwagę na istotne dysproporcje: wśród osób, którym w 2008 roku przysługiwało prawo do urlopu wychowawczego tylko 34,1% skorzystało z takiej możliwości – wśród mężczyzn zaledwie 2,5%, wśród kobiet 49,9%.
Polscy rodzice, którzy chcą godzić życie zawodowe z opieką nad małym dzieckiem, mierzą się z problemem zorganizowania potomkowi właściwej opieki. Według Prognozy ludności na lata 2008-2035 (GUS Departament Badań Demograficznych, Warszawa 2009), najczęściej wykorzystywaną formą opieki nad dziećmi jest opieka współmałżonka lub partnera – korzysta z niej 34,2% rodziców dzieci do lat 14 (niemal połowa żonatych mężczyzn wskazywała na żonę, zaś niemal co piąta zamężna kobieta – męża). Kolejne 32% rodziców korzysta z pomocy krewnych. Tym samym oznacza to, że w przypadku dwóch na trzy rodziny opiekę nad dzieckiem sprawują członkowie rodziny. Z publicznych placówek opieki korzystało 16,4% rodziców. Natomiast pozostałe formy opieki to opłacane opiekunki – 1,8% (odsetek ten może być zaniżony ze względu na niemal powszechną praktykę zatrudniania opiekunek bez umowy o pracę), prywatne placówki opieki – 0,6%, a także sąsiedzi i przyjaciele – 0,7%, 14% badanych stwierdziło, że nie korzysta z opieki nad dzieckiem. Pozytywne zmiany w tych proporcjach mogą nastąpić w związku z przyjętą w ostatnim czasie tzw. ustawą żłobkową, dotyczącą form opieki dla dzieci do lat 3. Przewiduje ona różne formy opieki nad najmłodszymi: żłobek, klub dziecięcy, opiekun dzienny oraz niania. Istotną nowością jest także możliwość wliczania przez pracodawcę do kosztów uzyskania przychodów wszystkich wydatków poniesionych na stworzenie i funkcjonowanie żłobka przy zakładzie pracy, o ile tych kosztów nie ponoszą rodzice. – wyjaśnia dr Elwira Gross-Gołacka, Dyrektor Departamentu Analiz Ekonomicznych i Prognoz w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej.
Elastyczne formy zatrudnienia
Elastyczne formy zatrudnienia to rozwiązanie bardzo istotne dla kobiet, które najczęściej korzystają z urlopów wychowawczych. Długa przerwa w pracy, związana z koniecznością zapewnienia opieki dziecku, powoduje utratę kontaktu z rynkiem i środowiskiem pracy. W rezultacie dezaktualizują się kwalifikacje zawodowe kobiet i powrót do pracy staje się jeszcze trudniejszy.
Kodeks pracy przewiduje kilka rozwiązań w tym zakresie. Istotnym ułatwieniem godzenia ról rodzinnych i zawodowych są takie elastyczne formy zatrudnienia, jak telepraca, praca tymczasowa (tzw. leasing pracowników), praca na zastępstwo (na czas określony), praca w domu. – twierdzi dr Elwira Gross-Gołacka, Dyrektor Departamentu Analiz Ekonomicznych i Prognoz w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej. Innym istotnym udogodnieniem wydaje się być praca w niepełnym wymiarze czasu pracy w różnych formach: ½ lub ¾ etatu – rozwiązanie bardzo popularne w krajach Unii Europejskiej, gdzie w czasie niepełnowymiarowym pracuje niemal 18% wszystkich zatrudnionych, a 1/3 tej grupy stanowią kobiety. Taka forma zatrudnienia pozwala dostosować ilość pracy do potrzeb pracownika i preferencji pracodawcy oraz ułatwia kobietom powrót do pracy po urodzeniu dziecka. Podobne możliwości daje dzielenie pracy (job-sharing) między dwóch lub więcej zatrudnionych, które w praktyce zwykle oznacza, że każdy pracownik wykonuje określone obowiązki tylko w niektóre dni tygodnia. Obecnie z tej formy zatrudnienia w większości korzystają kobiety.
Postawy wobec rozwiązań ułatwiających godzenie ról zawodowych i rodzinnych
To, co najbardziej przeszkadza młodym matkom, to zbyt duża liczba godzin pracy, mała elastyczność w tym zakresie, oraz brak dobrej alternatywy wobec opieki matki (brak miejsc w żłobkach czy przedszkolach)7. Trzy najważniejsze w opinii matek udogodnienia, które ułatwiłyby organizację opieki nad dzieckiem przy pracy zawodowej to możliwość pracy z domu, ruchome godziny pracy oraz przedszkola przyzakładowe. Podstawową obawą formułowaną wobec dostępnych form, jak zmniejszenie wymiaru czasu pracy, jest kwestia wykorzystywania przez pracodawcę – formalnego skrócenia czasu pracy przy pełnoetatowym obciążeniu obowiązkami.
W polskich warunkach kulturowych obowiązek opieki nad dzieckiem spoczywa przede wszystkim na matce, niezależnie od tego czy jest pracująca, czy nie. Według badań „Mama w pracy” przeprowadzonych przez Fundację Świętego Mikołaja badani rodzice postulują prowadzenie działań mających ułatwić godzenie ról zawodowych i rodzinnych w dwóch kierunkach. Przede wszystkim istotne jest przesunięcie pracy bliżej domu (elastyczność miejsca pracy, telepraca, elastyczne godziny pracy) lub stworzenie placówek opieki nad dzieckiem bliżej pracy (wsparcie w opiece nad dzieckiem udzielane przez pracodawcę – organizacja przyzakładowych placówek lub dofinansowanie opieki). Spostrzeżenia te pokrywają się z ustaleniami innych badań przeprowadzonych w ramach projektu „Elastyczny Pracownik – Partnerska Rodzina” z młodymi rodzicami w wybranych województwach. Wyniki badań wskazują, iż najważniejsze dla sprawnego godzenia życia zawodowego i rodzinnego są kwestie związane z dopasowaniem oferty placówek opiekuńczych do możliwości i potrzeb rodziców – a więc zmniejszenie opłat i dopasowanie godzin pracy do czasu pracy rodziców.
