70. rocznica wysiedleń na Zamojszczyźnie

Podobne artykuły

Lubelscy Terytorialsi zakończyli zimowy poligon

26 lutego 2020

Jak sprzedać mieszkanie z kredytem hipotecznym?

26 lutego 2020

W związku ze zbliżającą się 70. rocznicą wysiedleń na Zamojszczyźnie Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Lublinie organizuje w dniach 27-30 listopada 2012 r. cykl wydarzeń upamiętniających tamte tragiczne chwile. Współorganizatorami obchodów rocznicowych są Prezydent Miasta Zamościa – Marcin Zamoyski, Polski Związek Byłych Więźniów Politycznych Hitlerowskich Więzień i Obozów, Zarząd Okręgu w Zamościu.

Honorowy Patronat nad uroczystościami objął Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej Bronisław Komorowski. Współpraca: Fundacja Polsko-Niemieckie Pojednanie oraz Muzeum Zamojskie w Zamościu.

 PROGRAM UROCZYSTOŚCI 27-30 LISTOPADA 2012

27 listopada, godz. 14.00 – Rynek Solny w Zamościu – uroczyste otwarcie wystawy „Sonderlaboratorium SS Zamojszczyzna „pierwszy obszar osiedleńczy” w Generalnym Gubernatorstwie”.

Wystawa Sonderlaboratorium SS. Zamojszczyzna „pierwszy obszar osiedleńczy w Generalnym Gubernatorstwie”, opowiada nie tylko o przygotowaniu, przebiegu, charakterze  Aktion Zamosc, ale również o nieplanowanych przez okupanta niemieckiego zjawiskach, które ona wywołała: organizowaniu pomocy dla wysiedlanej ludności Zamojszczyzny, podjęciu cywilnego i zbrojnego oporu w jej obronie przez struktury Polskiego Państwa Podziemnego. Integralną częścią tego obrazu jest los niemieckich osadników sprowadzonych na Zamojszczyznę w ramach budowania „bastionu niemieckości”, jak też  powojenne próby osądzenia zbrodni niemieckich podjętych przez międzynarodowe i polskie sądownictwo. Zadaniem wystawy jest ukazanie szczególnego charakteru wydarzeń na Zamojszczyźnie oraz umiejscowienia ich w kontekście nazistowskich planów budowania w Europie „nowego ładu etnicznego”.

Scenariusz: Agnieszka Jaczyńska, Koncepcja plastyczna: Magdalena Śladecka

Szczegółowy przebieg uroczystości:

10.30 Zbiórka pocztów sztandarowych i uczestników uroczystości w bramie koszar ul. J. Piłsudskiego

11.00 Uroczysta msza św. w kościele pod wezwaniem św. Michała Archanioła w Zamościu, ul. J. Piłsudskiego

12.30 Uroczystość przy pomniku Ofiar Faszyzmu, ul. J. Piłsudskiego

– ceremoniał wojskowy

– składanie kwiatów

14.00 Otwarcie wystawy plenerowej Sonderlaboratorium SS Zamojszczyzna „pierwszy obszar osiedleńczy” w Generalnym Gubernatorstwie, Rynek Solny

14.30 Promocja albumu Sonderlaboratorium SS Zamojszczyzna „pierwszy obszar osiedleńczy” w Generalnym Gubernatorstwie, Muzeum Zamojskie w Zamościu (Sala Koncertowa), ul. Ormiańska

28-30 listopada, Sala Consulatus (Ratusz Zamojski, Rynek Wielki 13) – międzynarodowa konferencja naukowa „Wysiedlenia jako narzędzie polityki ludnościowej w Europie XX wieku”

Celem konferencji jest ukazanie polityki ludnościowej w Europie XX wieku. Ważnym zjawiskiem społecznym stały się wówczas migracje, w tym wymuszone określoną polityką (rasową, klasową, zmianą granic poszczególnych państw lub względa­mi utylitarnymi) przemieszczenia wielkich rzesz ludności. Na tym tle zostaną również ukazane wydarzenia związane z Niemiecką Akcją Wysiedleńczą na Zamojszczyźnie (1942–1943). Dlatego nasza sesja składa się z czterech bloków poświęconych wysiedleniom jako zjawisku demograficznemu, okupacyjnej polityce wysiedleń na Ziemiach Polskich (niemieckiej i sowieckiej) oraz wysiedleniom i przesiedleniom w Europie Środkowej i Wschodniej prowadzonym po zakończeniu II wojny światowej. Jedna z części będzie dotyczyła losu ludności Zamojszczyzny i akcji wysiedleńczej jako ważnego elementu realizacji Generalplan Ost.

Program konferencji:

28 listopad 2012 r. (środa)

9.00–9.30 Otwarcie konferencji i powitanie gości

Blok I: Wysiedlenia jako zjawisko demograficzne

(prowadzenie: prof. Dariusz Stola – ISP PAN, Collegium Civitas)

9.30–9.50 prof. Krystyna Romaniszyn (UJ) – Migracje w XX wieku – kwestie terminologiczne i metodologiczne

9.50–10.10 dr Ingo Haar (Uniwersytet Wiedeński) – Model totalitarnych wysiedleń (próba rekonstrukcji)

10.10–10.30 prof. Grzegorz Janusz (UMCS) – Etniczność jako przyczyna przesiedleń w XX wieku

10.30–10.50 prof. Piotr Eberhardt (Inst. Geografii PAN) – Polityczne migracje na ziemiach polskich 1939–1950

10.50–11.20 prof. Marek Okólski (Uniwersytet Warszawski) – Rola migracji w kształtowaniu przemian ludnościowych na ziemiach polskich (w perspektywie XX wieku)

Blok II: Generalplan Ost a Zamojszczyzna

(prowadzenie: prof. Rafał Wnuk – KUL, Muzeum II Wojny Światowej)

Cz. I

12.10–12.30 prof. Isabel Heinemann (Uniwersytet Münster) – „Generalny Plan Wschodni” w praktyce. Wysiedlenia na Zamojszczyźnie a narodowo-socjalistyczne plany przesiedleńcze

12.30–12.50 Klaus Dönecke (Polizeipräsidium Düsseldorf) – Udział Rezerwowego Batalionu Policji z Essen w akcji wysiedleń na Zamojszczyźnie

12.50–13.10 Mariusz Zajączkowski (IPN Lublin, ISP PAN) – Ukraiński wątek niemieckiej akcji kolonizacyjnej na Zamojszczyźnie

Cz. II

15.00–15.20 Helena Kubica (Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau) – Losy ludności Zamojszczyzny w obozie koncentracyjnym Auschwitz

15.20–15.40 dr Janina Kiełboń (Państwowe Muzeum na Majdanku) – Wysiedleńcy z Zamojszczyzny w obozie koncentracyjnym na Majdanku

15.40–16.00 dr Beata Kozaczyńska (Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach) – Losy dzieci polskich wysiedlonych z Zamojszczyzny do dystryktu warszawskiego (1942–1945)

16.00–16.20 dr Janusz Kłapeć (UMCS) – Losy ludności „pozostawionej” na Zamojszczyźnie w trakcie wysiedleń na podstawie dokumentów Rady Głównej Opiekuńczej

Cz. III

17.20–17.40 Przemysław Sypniewski (Fundacja Polsko-Niemieckie Pojednanie) – W czym Archiwum Fundacji Polsko-Niemieckie Pojednanie oraz program Straty Osobowe mogą być pomocne w badaniach nad losami wysiedlonych z Zamojszczyzny?

17.40–18.00 dr hab. Tomasz Chinciński, Tomasz Rabant (Muzeum II Wojny Światowej) – Prezentacja niemieckich i sowieckich wysiedleń i deportacji ludności z lat 1939–1945 na wystawie stałej Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku

 

29 listopada 2012 r. (czwartek)

Blok III: Okupacyjna polityka wysiedleń na ziemiach polskich

(prowadzenie: prof. Marek Wierzbicki – KUL, Del. IPN w Radomiu)

Cz. I

9.00–9.20 prof. Maria Rutowska (Instytut Zachodni Poznań) – Model wysiedleń niemieckich na przykładzie Kraju Warty

9.20–9.40 prof. Andrzej Gąsiorowski (Uniwersytet Gdański) – Wysiedlenia i ruchy ludnościowe na Pomorzu Gdańskim w latach 1939–1945

9.40–10.00 dr Mirosław Sikora (IPN Katowice) – Przebudowa etniczna, demograficzna i gospodarcza polskich ziem wcielonych do III Rzeszy na przykładzie prowincji śląskiej/górnośląskiej

10.20–10.40 dr Agnieszka Łuczak (IPN Poznań) – Wysiedlenia ziemian z Wielkopolski podczas okupacji

10.40–11.00 Barbara Męczykowska (IPN Gdańsk) – Model wysiedleń niemieckich na przykładzie losu gdynian

11.00–11.20 dr Sebastian Piątkowski (Del. IPN Radom) – Dystrykt radomski jako obszar realizacji niemieckiej polityki wysiedleń w GG

Cz. II

15.00–15.20 prof. Pavel Polian (Uniwersytet Moskiewski, Uniwersytet Alberta-Ludwiga we Freiburgu Bryzgowijskim) – Sowiecka polityka okupacyjna a migracje przymusowe (deportacje) ludności na ziemiach polskich w okresie II wojny światowej

15.20–15.40 prof. Bogdan Musiał (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego) – Wysiedlenia jako narzędzie polityki w okresie stalinowskim w latach 1941–1945 na przykładzie terenów Związku Radzieckiego w granicach przed 1939 r.

15.40–16.00 prof. Rafał Wnuk (KUL, Muzeum II Wojny Światowej) – Niemieckie i sowieckie wysiedlenia na okupowanych ziemiach polskich – próba porównania

16.50–17.50 Panel dyskusyjny: Edukacja i pamięć

– prof. Tobias Weger (Uniwersytet w Oldenburgu); dr hab. Piotr Majewski (Muzeum II Wojny Światowej); dr Łukasz Kamiński (IPN-KŚZpNP)

 

30 listopada (piątek)

Blok IV: Wysiedlenia i przesiedlenia po II wojnie światowej

(prowadzenie: dr Sławomir Łukasiewicz – IPN Lublin, KUL)

Cz. I

9.00–9.20 dr hab. Janusz Wróbel (IPN Łódź) – W cieniu Jałty. Teoria i praktyka powojennej repatriacji na wschodzi i zachodzie

9.20–9.40 dr hab. Piotr Majewski (Muzeum II Wojny Światowej) – Droga do wysiedleń Niemców z Czechosłowacji (geneza dekretów Beneša)

9.40–10.00 prof. Grzegorz Hryciuk (Uniwersytet Wrocławski) – Ruchy ludnościowe w ZSRR po II wojnie światowej jako element polityki etnicznej

10.00–10.20 dr Tomáš Dvořák (Uniwersytet Masaryka w Brnie) – Wysiedlenie ludności niemieckiej z terenów Czechosłowacji w latach 1945–1951

Cz. II

10.40–11.00 prof. Elżbieta Kościk (Uniwersytet Wrocławski) – Zmiany demograficzne na Dolnym Śląsku jako skutek powojennych migracji

11.00–11.20 dr Dorota Sula (Muzeum Gross-Rosen) – Przesiedlenia pod kontrolą państwa na przykładzie działalności PUR

11.20–11.40 dr Tomasz Osiński (IPN Lublin) – Migracja elit jako efekt inżynierii społecznej w systemie totalitarnym. Na przykładzie polskich ziemian

11.40–12.00 prof. Jan Pisuliński (Uniwersytet Rzeszowski) – Przesiedlenie ludności ukraińskiej w ramach akcji „Wisła” – założenia, cele, rezultaty

12.40–13.40 Panel dyskusyjny: Doświadczenia wysiedleń XX a współczesna problematyka migracji

(prowadzenie: prof. Piotr Madajczyk – ISP PAN)

– prof. Ireneusz Kamiński – prawnik (Fundacja Helsińska); prof. Dariusz Stola – historyk (ISP PAN, Collegium Civitas); prof. Piotr Eberhardt – demograf (Inst. Geografii PAN); dr Dariusz Kondrakiewicz – politolog (UMCS)

13.40 Zamknięcie konferencji